Limburgs toerisme houdt hoofd boven water

De voorbije zomervakantie was een enorme rollercoaster voor de Limburgse toeristische sector. Dat blijkt uit onze enquête bij 250 toeristische ondernemers. Uiteindelijk klokt de logiessector af op een mooi resultaat met zelfs twee procent méér zomerbezetting dan vorig jaar. Maar dat ging niet zonder slag of stoot vertelt Igor Philtjens, gedeputeerde en voorzitter van Toerisme Limburg: “Vergeet niet van waar we komen. De sector herrees in juli uit een diep dal van nul procent bezetting. Maar kreeg begin augustus opnieuw zware klappen door de verstrengde maatregelen, zoals de Antwerpse lockdown en verkleinde sociale bubbels. Gelukkig zagen we de boekingen – na de golf van annulaties – snel terug hernemen, waardoor we afkloppen op een vergelijkbare zomervakantie met vorig jaar. Een knappe prestatie! Maar één zwaluw maakt nog geen zomer. Het blijft een rampjaar voor de sector. Al bevestigen de goede zomercijfers wel dat onze zomercampagne met Matteo Simoni de nodige impact had. Daarom blijven we ons inspannen om de sector extra te ondersteunen.” 

Even recapituleren
2020 begon hoopvol. Met in januari-februari nog een lichte stijging van 7,6 procent aankomsten en 0,7 procent overnachtingen, volgens de cijfers van de FOD Economie. Daarmee zette de toerismesector de positieve trend van de voorbije jaren verder. Tot de lockdown in maart er een stokje voor stak. Pas vanaf 8 juni konden toeristen opnieuw boeken. Het uitgelezen moment om een extra inspanning te doen met onze zomercampagne ‘Herleef in Limburg', met acteur Matteo Simoni in de hoofdrol. 

Schot in de roos
Drie bewogen maanden later maken ze de balans op van deze uitzonderlijke zomervakantie en blijkt de bewuste campagne een schot in de roos. Igor Philtjens: “Onze zomercampagne heeft plotsklaps gezorgd voor een boost van vijf keer meer bezoekers op visitlimburg.be: gemiddeld 10.000 per dag. Er is ook duidelijk een verjonging van ons publiek. En er surfen meer mensen rechtstreeks naar de website. Daaruit besluiten we dat Limburg top of mind is geworden als vakantiebestemming, naast de Ardennen en de Kust.”

Logiestypes op een rij
Veel Vlamingen ruilden hun buitenlandse reis voor een ‘staycation’. Globaal noteerden de Limburgse logies daardoor een gemiddelde zomerbezetting van 69%: 2% méér dan vorig jaar. Met 80% bezetting (+17% t.o.v. 2019) gaan de campings aan kop. Op de voet gevolgd door de vakantieparken met 79% bezetting, een daling van 10% tegenover vorig jaar. Een gevolg van het later op gang komen van de boekingen door de zwembadproblematiek én het wegblijven van buitenlandse gasten. De forse stijging van Vlaamse gasten (van 54% naar 68%) zorgde wel nog voor een fraaie inhaalbeweging. De vakantiewoningen stagneren op een bezettingsgraad van 72% (idem 2019). Igor Philtjens: “Het heeft er lang naar uitgezien dat ze nog hoger zouden scoren, maar wellicht heeft de verkleining van sociale bubbels in augustus verdere groei beperkt.”

Hotels herrijzen
De jeugdlogies sluiten aan met 72% bezetting (-9% t.o.v. 2019, te wijten aan de restricties voor jeugdkampen). Maar de hotels springen het meest in het oog. Zij hebben na lang achterop hinken - tegen de nationale trend in - de grootste inhaalbeweging gemaakt met 69% zomerbezetting (+4% t.o.v. 2019). “Onze hotels liggen in tegenstelling tot de grootsteden in groene zones. Bovendien speelt ook het grote aantal last-minute boekingen van Vlamingen die in augustus niet meer naar het buitenland zijn gereisd mee. Vooral het aandeel Vlaamse gasten is dus enorm gestegen, een algemene trend“, zegt Igor Philtjens. De B&B’s sluiten de rij af met 67% bezetting, ook een fraaie stijging van 11% tegenover vorige zomer. 

1,4 miljoen overnachtingen
Op basis van de steekproef bij 220 logies maakten we een inschatting van het totaal aantal zomerovernachtingen in Limburg. Dat zijn er net als vorig jaar 1,4 miljoen, goed voor een economische impact van 138 miljoen euro door verblijfstoerisme. Igor Philtjens: “Vergeet niet vanwaar we komen: dit voorjaar bedroeg de bezettingsgraad nog nul procent. Pas op 8 juni konden de boekingen hernemen. En ondanks de moeizame start begon de toeristische sector zijn rug te rechten. Tot eind juli althans, toen de Veiligheidsraad verstrengde maatregelen nam. Dat heeft weer een golf van annulaties veroorzaakt begin augustus. Maar op enkele dagen tijd zaten de boekingen terug in de lift. Waardoor we uitkomen op een vergelijkbare zomervakantie met vorig jaar, een straf resultaat!” Zeven op de tien logiesuitbaters is dan ook tevreden over de zomervakantie.

Meer annulaties én last-minutes
Maar liefst 70% van de bevraagde logiesuitbaters bevestigt in augustus annulaties te hebben ontvangen. En wat nog opvalt: 47% of bijna de helft van de ondervraagden heeft deze zomervakantie méér last-minute boekingen ontvangen dan vorig jaar (dat betekent maximum een week voor aankomstdatum). Dat zijn er dubbel zoveel als in de zomer van 2019. “Dat heeft toch wel een serieuze impact op de ondernemers. Niet alleen financieel, maar ook psychologisch. Ze moeten continu flexibel zijn, zich aanpassen aan de vernieuwde regels. Begin juni was het voor hen nog bang afwachten of de boekingen op gang zouden komen. Eind juli regende het dan weer annualties door de nieuwe maatregelen en was het opnieuw hopen op die last-minute boekingen. Dat brengt heel wat stress en onzekerheid met zich mee”, duidt Igor Philtjens. 

Effect op ondernemers
Naast de psychologische impact heeft de coronacrisis natuurlijk ook negatieve gevolgen op economisch vlak. De lagere inkomsten (zegt 57%), de extra schoonmaakkosten (zegt 76%) en de investeringen in extra beschermingsmateriaal (zegt 61%) wegen bij de meeste uitbaters het zwaarst door. Gelukkig is er ook een lichtpuntje. En heeft de coronacrisis bij 26% van de toeristische ondernemers nog enigszins positief effect gehad, dankzij het zoeken naar creatieve oplossingen om inkomsten te genereren. Igor Philtjens: “Van ontbijtmanden tot picknicks, het voorzien van afhaalgerechten, individuele ontbijtporties presenteren in plaats van een buffet, tijdelijke zomerbars op poten zetten, noem maar op. Er waren allerlei creatieve initiatieven. En ik hoop dat de ondernemers die positieve dynamiek vasthouden!”

Verblijfsgasten in detail
Verblijfsduur & herkomst: Gemiddeld verbleven gasten deze zomer 4,3 nachten in Limburg, wat vergelijkbaar is met vorig jaar. Frappant: B&B’s noteren de sterkste stijging, van gemiddeld 1,9 nacht in 2019 naar 2,3 nachten in 2020. Qua herkomst blijft de traditionele Vlaamse top drie in stand: West-Vlamingen zijn het meest vertegenwoordigd, gevolgd door Oost-Vlamingen en Antwerpenaren. Wat buitenlandse gasten betreft, is het aandeel Nederlanders in augustus weer genormaliseerd. Maar andere buitenlanders blijven voorlopig opvallend afwezig.

Gezelschapsgrootte & -type: De gezelschapsgrootte bestond doorgaans uit 3,5 personen, een lichte daling tegenover 2019 (3,9 personen). De opvallendste afname zit bij de vakantiewoningen: van 5,7 personen in 2019 naar 4,7 personen in 2020. Wellicht het gevolg van de verkleining van sociale bubbels. Igor Philtjens: “Dat zien we ook aan het type gezelschap. Er kwamen opvallend minder vriendengroepen, verenigingen of gezelschappen in een breder familieverband, zoals met grootouders. En er was een toename van koppels (+8%) en gezinnen (+5%). Mensen gingen deze zomer duidelijk op vakantie in hun eigen ‘bubbel’.” 

1,1 miljoen fietsers 
De coronamaatregelen hadden ook zichtbaar invloed op de activiteiten van de Limburgse verblijfsgasten. Er werd bijvoorbeeld nóg meer gefietst dan vorige zomer, met 1,1 miljoen of 16% méér fietsers op het Limburgse fietsroutenetwerk tot gevolg. Zo kende de fietsverhuur bij ‘Fietsparadijs Limburg’ een verdubbeling tegenover 2019. Er werden drie keer meer fietsen met kinderzitjes verhuurd, twee tot drie keer meer e-bikes en er was een sterke stijging in de fietsverhuur voor daguitstappen. 

Minder reca, retail & attracties
Aan de andere kant werd er beduidend minder gespendeerd bij restaurants, cafés of retail. En werden er minder attracties bezocht. Naast 220 logies bevroeg Toerisme Limburg ook een 30-tal uitbaters van grote attracties. Die resultaten zijn inderdaad minder rooskleurig dan bij de logiesuitbaters. Voor ongeveer de helft van de attracties is de zomervakantie qua bezoekersaantallen even goed of zelfs beter verlopen dan vorig jaar. Voor de andere helft dan weer minder goed. Het is sterk afhankelijk per attractietype hoe zwaar de coronamaatregelen doorwegen. 

Openluchtattracties ‘veiliger’
De attracties die zich (hoofdzakelijk) in openlucht bevinden, scoorden goed. Omdat men zich daar ‘veiliger’ voelt. Dat bevestigen: Kajak Maasland, Sailcenter Limburg, Vesparoute, Karting Genk, Maasmechelen Village, de kruidentuin van Abdijsite Herkenrode en Bilzen Mysteries. Ook outdoor ‘musea’ of belevingssites – zoals de Japanse Tuin, Alden Biesen, LABIOMISTA en het Openluchtmuseum Bokrijk – spreken globaal van een geslaagde zomer. Igor Philtjens: “Het Openluchtmuseum Bokrijk werkt met een beperkte capaciteit, die meestal vlot werd ingevuld. In totaal bezochten bijna 55.000 mensen de Bruegelexpo, die nu haar laatste weken ingaat, waardoor het bezoekersaantal een ‘standaard’ zomer benadert. Ook het aantal speeltuinbezoekers bedraagt met 85.000 een vrij normaal zomergemiddelde.” 

Behalve zwembaden: De enige vreemde eenden in de bijt zijn de openluchtzwembaden. Zij leden onder hun beperkte capaciteit, het gebrek aan jeugdkampen én het weer. De hittegolf in augustus was wel een succes, maar onvoldoende om de maand juli te compenseren, getuigt bijvoorbeeld zwemparadijs Wilhelm Tell.

Binnenattracties fluctueren
Voor de binnenattracties is het een minder eenduidig positief verhaal. Velen ondervonden hinder door de coronamaatregelen. Zoals de beperkte capaciteit, de aankondiging van nieuwe maatregelen waardoor de angst bij bezoekers toenam, de mondmaskerplicht in cinemazalen, … Onder meer duiktoren TODI, klimcentrum Alpamayo en binnenspeeltuin Tarzan & Jane beamen dat het daardoor een zomervakantie met ups-and-downs was. 

Behalve musea: Indoor musea spreken in het algemeen wél over een geslaagde zomer met meer bezoekers. Dat bevestigen C-Mine (Genk), Fruitbelevingscentrum Stroopfabriek (Borgloon) en het Gallo-Romeins Museum (Tongeren). Al zag het GlazenHuis (Lommel) wel annuleringen van groepsbezoeken en bleven buitenlandse bezoekers weg. Verder nog opvallend is het positieve effect op bezoekersaantallen dat bepaalde attracties voelden door nationale tv-uitzendingen, die we faciliteerde. Zo beamen de Stroopfabriek, LABIOMISTA en het Gallo-Romeins Museum. “Die continue, promotionele ondersteuning blijft dus belangrijk”, aldus Igor Philtjens.

Conclusie
We zijn zeer tevreden met de bezettingscijfers van de voorbije zomer. Maar beseft enorm goed dat het voor de sector een rampjaar blijft: nul procent bezetting in het voorjaar én een lagere rendabiliteit in de zomer. “De zomercijfers bevestigen wel dat onze extra inspanning, zijnde de zomercampagne met Matteo Simoni, weldegelijk impact heeft gehad. Daarom blijven we ons engageren om zoveel mogelijk ondersteuning te bieden. Want één ding is duidelijk: niks is zeker. We zien dat mensen later boeken en ook snel terug annuleren indien nodig. Dat vraagt een enorme flexibiliteit van onze ondernemers en van ons als organisatie om de sector te blijven ondersteunen. Op dit moment loopt onze najaarscampagne. Maar we werken nu ook al flexibele strategieën uit voor volgend jaar om te kunnen inspelen op evoluties. Want de toekomst is nog een groot vraagteken“, besluit Igor Philtjens.